روزنامه دولت: سالانه ۲ میلیون تن نان هدر می رود/ راه بهبود کیفیت، لغو قیمت گذاری دستوری است

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین روزنامه ایران نوشت: به باور کارشناسان، این چرخه معیوب تنها با واقعی‌سازی قیمت‌ها و ایجاد فضای رقابتی سالم قابل شکستن است؛ تصمیمی که هم انگیزه نانواها برای ارتقای کیفیت را افزایش می‌دهد و هم مصرف‌کنندگان را به صرفه‌جویی ترغیب می‌کند.
افزایش کیفیت در گرو واقعی شدن قیمت
معضل هدررفت روزانه هزاران تن نان در کشور، ریشه در یک سیاست نادرست دارد؛ قیمت‌گذاری دستوری. این سیاست نه‌تنها انگیزه نانوایان برای استفاده از مواد اولیه مرغوب را از بین برده، بلکه با تبدیل نان به کالایی بی‌ارزش در چشم مصرف‌کننده، به اسراف گسترده دامن زده است. تجربه موفق گذشته و نظر کارشناسان نشان می‌دهد «واقعی‌سازی قیمت‌ها» می‌تواند این چالش دیرینه را یک‌بار برای همیشه حل کند.

یکی از نانوایان که نان دولتی پخت می‌کند  عنوان کرد:«آرد دولتی که در اختیار ما قرار می‌گیرد از نظر کیفی درجه یک نیست و به همین دلیل نان به عنوان محصول نهایی نیز کیفیت لازم را ندارد. از سوی دیگر با توجه به قیمتی که برای نانوایی‌ها تعیین شده، برای ما مقرون به صرفه نیست که آرد آزاد خریداری کنیم. بنابراین از همین آردهایی که دولت در اختیارمان قرار می‌دهد برای تولید نان استفاده می‌کنیم.»

وی با اشاره به تبعات قیمت‌گذاری دستوری افزود:«اگر قیمت نان واقعی شود، ما برای جذب مشتری، خودبه‌خود به سمت خرید آرد مرغوب می‌رویم و کیفیت نان افزایش می‌یابد. همچنین هزینه‌های واقعی تولید در قیمت‌گذاری دستوری نادیده گرفته می‌شود که همین امر بسیاری از همکارانم را از ادامه کار منصرف کرده است.»

وی گفت:«در چنین شرایطی خود نانوا آرد را تهیه می‌کند، بنابراین برای افزایش فروش خود اقدام به خرید آرد مرغوب کرده که همین امر منجر به تولید نان باکیفیت می‌شود. از سوی دیگر در حال حاضر هزینه‌های موجود در نانوایی‌ها در قیمت‌گذاری دستوری اعمال نمی‌شود به همین دلیل کار در این حرفه مقرون به صرفه نبوده و به همین دلیل برخی از فعالان این صنف از شغل خود خارج شده و مشغول به کارهای دیگری شده‌اند.»
این نانوا «جوش ‌شیرین» را یکی دیگر از عوامل افت کیفیت نان دانست و توضیح داد:«ما به اجبار از جوش ‌شیرین به جای خمیرمایه استفاده می‌کنیم؛ زیرا قیمت خمیرمایه بسیار بالاست و با قیمت فعلی نان، استفاده از آن به صرفه نیست.»
نقش قیمت‌گذاری در ارتقای کیفیت نان
رئیس کارگروه تخصصی آرد و نان اتاق اصناف ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «ایران» در خصوص چالش‌های کیفیت نان در کشور عنوان کرد:«سه عنصر کلیدی در تولید نان باکیفیت نقش دارند؛ اول، استفاده از مواد اولیه درجه ‌یک؛ دوم، بهره‌گیری از نیروی انسانی ماهر و آموزش‌دیده و سوم، تجهیز نانوایی‌ها به ماشین‌آلات مدرن و ابزارهای به ‌روز.»

محمدجواد کرمی با اشاره به نقش قیمت‌گذاری در ارتقای کیفیت نان افزود:«تا زمانی که قیمت نان واقعی نشود، نمی‌توان انتظار بهبود کیفیت داشت؛ زیرا رقابت، موتور محرک کیفیت است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، دولت‌ها بازار نان را آزاد گذاشته‌اند و صرفاً نظارت می‌کنند. اما در ایران قیمت‌گذاری دستوری باعث شده نانوایان و همچنین تولیدکنندگان آرد انگیزه‌ای برای ارتقای کیفیت نداشته باشند.» وی در ادامه به تجربه موفق یک دهه پیش اشاره کرد و گفت:«در آن زمان یارانه نان مستقیماً به مردم پرداخت می‌شد و همین سیاست باعث شد نانوایان بتوانند آزادانه از هر کارخانه‌ای که دوست دارند آرد تهیه کنند و تولیدکنندگان آرد نیز برای جذب مشتری، کیفیت را بالا بردند؛ در نتیجه‌ نانی که هم از نظر طعم و هم از نظر کیفیت رضایت‌بخش‌ بود، در اختیار مردم قرار گرفت.» وی تأکید کرد:«اگر می‌خواهیم نان ایرانی به جایگاه واقعی‌ خود برسد، باید فضای رقابتی سالمی برای نانوایان فراهم کنیم تا کیفیت، نه با اجبار بلکه با انگیزه و خلاقیت رشد کند.»
 
آیا قیمت نان در میزان هدررفت مؤثر است؟
آمارها حکایت از هدررفت سالانه حدود ۲ میلیون تن نان در کشور دارد؛ رقمی که معادل ۳۰ درصد از کل تولید ملی است. دو عامل اصلی این فاجعه ملی، به طور مستقیم به سیاست قیمت‌گذاری دستوری گره خورده است.عامل اول، استفاده از آرد نامرغوب و جایگزینی مواد مضر مانند جوش‌ شیرین است که باعث می‌شود نان تولیدی به سرعت بیات و غیرقابل مصرف شود. 

عامل دوم نیز تزریق یارانه پنهان به نان است که آن را به کالایی بسیار ارزان تبدیل کرده است. این ارزانی، ارزش ذاتی نان را در نگاه مصرف‌کننده پایین آورده و منجر به خرید بیش از نیاز و در نهایت دورریز بالای آن شده است.
راه برون‌رفت از این بحران، اگرچه دشوار اما کاملاً روشن است: عبور از قیمت‌گذاری دستوری و سپردن تعیین قیمت به مکانیسم رقابت. این تغییر، چرخه‌ای متفاوت را ایجاد خواهد کرد: نانوا برای جذب مشتری به کیفیت روی می‌آورد، نان باکیفیت‌تر دیرتر بیات می‌شود، مصرف‌کننده برای خرید نان با ارزش، پول بیشتری پرداخت می‌کند و در نتیجه در مصرف آن نیز دقت بیشتری به خرج می‌دهد.

1717